NK Cell (Natural Killer Cell)

NK Cell (Natural Killer Cell)

NK cell คืออะไร

     ระบบภูมิคุ้มกัน (Immune System) เป็นหนึ่งในกลไกสำคัญ ในการทำงานของร่างกาย ซึ่งมีหน้าที่ดูแล และป้องกันไม่ให้เกิดการติดเชื้อในร่างกายมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อโรคอื่นๆ และยังมีหน้าที่ในการกำจัด ป้องกันการเติบโตของเซลล์ที่ผิดปกติเช่นเซลล์มะเร็งอีกด้วย

    ระบบภูมิคุ้มกัน ประกอบขึ้นด้วย เซลล์ และสารเคมี ที่ร่างกายสร้างขึ้นมา ภายในร่างกายได้แก่ เซลล์เม็ดเลือดขาว โดย NK Cell นี้ จะถูกสร้างขึ้นภายในไขกระดูก จากนั้นจะเคลื่อนที่เข้าสู่กระแสเลือด และเนื้อเยื่อต่าง ๆ เพื่อเฝ้าระวังการติดเชื้อต่อไป

       NK Cell (Natural Killer Cell) คือเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในร่างกาย พบได้เพียง15% ของจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์(Lymphocyte)ทั้งหมด1 แต่มีหน้าที่สำคัญในการทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสและเซลล์มะเร็ง โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการกระตุ้นและการเรียนรู้ต่อเซลล์ที่ผิดปกตินั้น (Antigen Stimulation) 

      ดังนั้นเม็ดเลือดขาว NK Cell จึงมีบทบาทสำคัญซึ่งเปรียบเสมือนด่านแรกของระบบภูมิคุ้มกัน (Innate Immune System) ในการค้นหาและทำลายเซลล์มะเร็งในระยะเริ่มต้นและควบคุมการติดเชื้อไวรัสต่างๆ2  

       การศึกษาพบว่าประสิทธิภาพการทำงานของเม็ดเลือดขาว NK Cell จะลดลงเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งสัมพันธ์กับอุบัติการณ์ของมะเร็งที่เพิ่มมากขึ้นตามอายุ3-7 แต่นอกจากอายุแล้วยังมีปัจจัยที่ทำให้ความสามารถของ NK cell อ่อนแอลง เช่น

• พักผ่อนไม่เพียงพอ นอนหลับไม่ครบ 8 ชั่วโมง/ต่อวัน 
• ไม่ออกกำลังกาย เพราะการออกกำลังกาย เป็นวิธีที่ช่วยกระตุ้น ระบบภูมิคุ้มกันให้ทำงานได้ดีขึ้น  
• รับประทานอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ เช่น การรับประทานน้ำตาล หรือไขมันสูง และรับประทานผักผลไม้ไม่เพียงพอ จะส่งผลเสียต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย  เนื่องจากร่างกายไม่มีแร่ธาตุ และวิตามิน ที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงมากพอ  
• เครียดสะสม เพราะเมื่อในร่างกายมีความเครียดสูงขึ้น ฮอร์โมนความเครียดจะไปกดภูมิคุ้มกันให้อ่อนแอลง จนร่างกายเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
  

NK cell ทำลายเซลล์มะเร็งอย่างไร ?

       NK Cell (Natural Killer Cell) หรืออาจเรียกว่า เซลล์นักฆ่าตามธรรมชาติ คือเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง (Cytotoxic lymphocyte) ที่สำคัญต่อระบบภูมิคุ้มกันโดยธรรมชาติในร่างกาย มีหน้าที่ในการทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสและตอบสนองต่อการก่อตัวของก้อนมะเร็ง

       NK cell มีความสามารถพิเศษในการทำลายเซลล์แปลกปลอม ที่แตกต่างจากเม็ดเลือดขาวชนิดอื่นในร่างกาย โดยมันมีความสามารถในการรับรู้และฆ่าเซลล์ที่ผิดปกติได้โดยไม่ต้องรอการกระตุ้นโดยแอนติบอดี้และสารบนผิวเซลล์ (MHC: histocompatibility complex) เหมือนเม็ดเลือดขาวชนิดอื่นๆ ส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันเร็วขึ้น ทำให้มันได้รับการขนานนามว่า “นักฆ่าตามธรรมชาติ”

อย่างไรก็ตามในภาวะปกติ เม็ดเลือดขาว NK Cell พบได้ค่อนข้างน้อยในกระแสเลือด โดยพบเพียง 15% ของจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) ทั้งหมด อีกทั้งการศึกษาพบว่าจำนวนของเม็ดเลือดขาว NK Cell จะลดลงเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กับอุบัติการณ์ของมะเร็งที่เพิ่มมากขึ้นตามอายุ

       ปัจจุบันทางการแพทย์สามารถตรวจ NK Cell Count และ NK Activity ได้ เพื่อประเมินความสามารถในการทำลายเชื้อไวรัสและเซลล์มะเร็งของแต่ละบุคคลได้จากการเจาะเลือด 

       ดังนั้นผู้ที่ควรได้รับประโยชน์จากการตรวจคือสำหรับผู้ที่ตรวจแล้วพบว่า มีระดับภูมิคุ้มกันต่ำกว่าปกติ ซึ่งนั้นหมายถึง กลุ่มคนที่มีโอกาสติดเชื้อไวรัสได้บ่อยขึ้น หายยากขึ้นร่วมทั้งมีความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งเพิ่มขึ้นด้วย เราจึง แนะนำการตรวจ NK cell ในคนที่มีความเสี่ยงต่างๆ เช่น

• คนที่มีการติดเชื้อบ่อยครั้ง เช่น เริม, งูสวัด, โรคตับอักเสบ, เป็นหวัดบ่อย, เป็นไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ เอ หรือ บี, ไข้หวัดนก เป็นต้น
• บุคคลในครอบครัวมีประวัติการเป็นโรคมะเร็ง
• มีสภาวะอ่อนล้าเรื้อรัง
• มีประวัติการสูบบุหรี่อย่างหนัก
• คนที่ต้องสัมผัสกับฮอร์โมนหรือสารพิษ มลพิษจากสิ่งแวดล้อมเป็นระยะเวลานาน
• คนที่มีสุขภาพดี ที่ต้องการตรวจติดตามการทำงานของภูมิคุ้มกันที่มีกันที่มีมาแต่กำเนิด ซึ่งเป็นภูมิแบบไม่จำเพาะเจาะจงของตนเอง (nonspecific defense mechanism)
  

อ้างอิง:
www.bdmswellness.com
www.chularatcancercenter.com